Nabywanie uprawnień do wykonywania zawodu regulowanego powinno być regulowane ustawowo - argumentują twórcy projektu ustawy z resortu Rozwoju i Technologii. Projekt jest obecnie na etapie konsultacji i opiniowania.
Projekt ustawy o zasadach nabywania uprawnień do obsługi maszyn stosowanych do prac ziemnych, budowlanych, drogowych i innych oraz montażu i demontażu rusztowań trafił na stronę Rządowego Centrum Legislacji 4 lutego 2025 roku.
Jak czytamy w ocenie skutków regulacji, prace nad ustawą są prowadzone w związku z koniecznością uregulowania kwestii dotyczących nabywania uprawnień do obsługi maszyn. Obecnie w tym zakresie obowiązuje rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 20 września 2001 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych. Twórcy projektu argumentują, że w rozporządzeniu tym powinna być mowa o BHP, ale zasady nabywania uprawnień powinny być określone w osobnej regulacji.
Co więcej, w obecnej formie przepisy zawarte w § 23–26 rozporządzenia mówią, że maszyny robocze i urządzenia techniczne mogą być obsługiwane wyłącznie przez osoby, które ukończyły szkolenie i uzyskały pozytywny wynik sprawdzianu przeprowadzanego przez komisję powołaną przez Sieć Badawczą Łukasiewicz – Warszawski Instytut Technologiczny w Warszawie. Szkolenie musi obejmować część teoretyczną i praktyczną. Takie szkolenie może prowadzić podmiot, który posiada warunki lokalowe do prowadzenia wykładów, park maszynowy wraz z placem manewrowym, kadrę wykładowców oraz warunki socjalne i wyposażenie dydaktyczne.
Osoba, która zdała egzaminy po szkoleniu, otrzymuje świadectwo i wpis do książeczki operatora.
Jak widać, te przepisy nie określają zakresu programowego szkoleń, sposobu, trybu i zakresu przeprowadzania egzaminu weryfikującego wiedzę osoby zainteresowanej nabyciem uprawnień, wzoru wniosku o przystąpienie do egzaminu, składu komisji egzaminacyjnej i wymagań wobec osób wchodzących w skład tych komisji, wysokości opłat związanych z nabyciem uprawnień, zasad prowadzenia wykazu osób uprawnionych czy możliwości wydania duplikatu lub wymiany książki operatora oraz opłat z tym związanych.
Sieć Badawcza Łukasiewicz – Warszawski Instytut Technologiczny określiła niezbędne przepisy w swoim Regulaminie wewnętrznym oraz w Wykazie opłat, a także wymagania względem ośrodków szkoleń, ale - jak wskazują twórcy projektu - wszystko to powinno wynikać z przepisów prawa, a nie wewnętrznych regulaminów Instytutu.
Wymagania dotyczące innych zawodów regulowanych wynikają z zapisów ustaw. Zawód operatora natomiast nigdy nie był ujęty w ustawie, a jedynie wspomniany w przepisach dotyczących BHP. Twórcy projektu ustawy chcą wyeliminować ten problem, ustanawiając spójny i systematyczny sposób nabywania uprawnień, który nie będzie wzbudzał wątpliwości interpretacyjnych. Pamiętajmy, że mowa o zawodzie, w którym błędy mogą prowadzić do tragicznych konsekwencji zarówno dla człowieka, jak środowiska.
Projekt ustawy przewiduje uregulowanie wykazu maszyn stosowanych do prac ziemnych, budowlanych, drogowych i innych.
Wśród maszyn wymienionych w załączniku znajdziemy koparki jednonaczyniowe (w dróch kategoriach: do 25 ton i większe), koparki wielonaczyniowe, koparkoładowarki, spycharki, równiarki, zgarniarki, a także ładowarki do 20 ton masy eksploatacyjnej i większe.
Poza tym są też wiertnice, palownice i kafary, pogłębiarki, recyklery, remontery, walce i wiele innych urządzeń. Pełny wykaz maszyn i rusztowań objęty dokumentem można zobaczyć tutaj.
W projekcie ujęto też sposób prowadzenia szkoleń i zasady egzaminów, a także potwierdzania uprawnień do obsługi maszyn ujętych w Wykazie. Są też przepisy dotyczące podmiotu wykonującego zadania związane z nabywaniem uprawnień i sposobu nadzoru nad tym podmiotem.
Co bardzo istotne, wychodząc na przeciw problemom kadrowym w branży budowlanej, twórcy projektu przewidzieli ułatwienia dla osó posiadających potwierdzone kwalifikacje zawodowe w zawodach, w których programy kształcenia zawierają zagadnienia z zakresu budowy i obsługi maszyn, w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, jak również na kwalifikacyjnych
kursach, oraz dla tych, którzy uzyskali uprawnienia poza granicami Polski.
Wysokość opłaty ma być zbliżona do obowiązującej obecnie.
Projek ustawy jest obecnie na etapie konsultacji i opiniowania. Jak wynika z OSR, o zdanie poproszono 37 podmiotów, w tym Urząd Dozoru Technicznego, Polską Izbę Inżynierów Budownictwa, Polski Związek Pracodawców Budownictwa i Krajową Izbę Gospodarczą.
